Nguồn: Vasilina Popova/Getty Images

Con người đang gặp phải những khó khăn trong việc thích nghi với những thay đổi lớn do các công cụ do chính con người phát minh gây ra. Ví dụ như mạng xã hội có thể giúp chúng ta kết nối với rất nhiều người, đa quốc gia, đa chủng tộc nhưng cũng có thể khiến chúng ta bị cô lập. Tương tự vậy, AI có tiềm năng nâng cao trải nghiệm của con người trong công việc, nhưng cũng có thể đưa chúng ta vào tình trạng làm việc thụ động, máy móc và thiếu cảm hứng. Vậy mọi việc sẽ xảy ra theo chiều hướng nào?

Trái ngược với nhiều cuộc tranh luận và dự đoán lo lắng xung quanh AI thế hệ mới, nghiên cứu của các tác giả cho thấy rằng, AI có thể giúp các nhà lãnh đạo trở nên thấu hiểu nhân viên hơn. Nhlamu Dlomu, Giám đốc nhân sự toàn cầu của KPMG, đã chia sẻ: “Với sức mạnh và tiềm năng hứa hẹn của AI, các nhà lãnh đạo đang đứng trước một cơ hội hiếm có để suy nghĩ và xác định lại cách làm cũng như cách lãnh đạo. AI có thể giúp nhân viên và các nhà lãnh đạo đạt được các trải nghiệm công việc tốt hơn đồng thời cải thiện kết quả tài chính kinh doanh.”

Lịch sử cho thấy con người luôn biết cách đưa ra phương pháp rút ngắn thời gian công việc, nhưng thay vì có thêm thời gian thì chúng ta thường lấp đầy khoảng trống đó bằng các công việc khác. Ngoài việc giúp chúng ta tiết kiệm thời gian khi tìm cách triển khai công việc, liệu AI có cho phép chúng ta chuyển hướng sự tập trung của mình từ công việc sang cảm xúc của người khác?

Nâng cao tính nhân văn

Trí tuệ nhân tạo (AI) giúp chúng ta nề nếp hơn, kiên định hơn từ đó có thể nâng cao phẩm chất lãnh đạo của con người. Paul Daugherty, Giám đốc công nghệ và đổi mới của Accenture, đã chia sẻ rằng: “Thông qua việc ứng dụng các hệ thống và công cụ AI một cách có chiến lược, các nhà lãnh đạo có thể trau dồi thêm các phẩm chất con người cũng như nâng tầm lãnh đạo”.

Có thể hình dung AI như một bộ khung vững chắc cho lí trí và con tim của người lãnh đạo. Về mặt trí tuệ, AI có thể nâng cao năng lực nhận thức, cho phép bạn xử lý nhanh chóng lượng thông tin khổng lồ và đưa ra quyết định đúng đắn. Về mặt cảm xúc, AI có thể giúp bạn hiểu sâu sắc hơn về nhân viên và tư vấn cho bạn về con đường tốt nhất để tiến về phía trước. Về mặt xã hội, AI có thể giúp bạn thấu hiểu, thúc đẩy tư duy và ổn định tâm lý.

Tuy nhiên, dù AI có tốt đến mức nào thì cũng không thể biến chúng ta thành những nhà lãnh đạo tốt hơn nếu chỉ có một phía nỗ lực phát triển. Nếu chỉ dựa vào AI mà không phát triển sức mạnh nội tại bản thân thì sẽ giống như việc mua một chiếc Ferrari đời mới nhưng lại không trau dồi kỹ năng lái xe. Để tận dụng AI một cách tốt nhất, chúng ta cần đầu tư cả việc phát triển tiềm năng con người.

“Cường hóa” – Nhà lãnh đạo đa chiều

Trước đây, các công cụ chúng ta sử dụng đều ở dạng thụ động. Nhưng AI thì khác, AI tương tác với chúng ta, thay đổi cách chúng ta trải nghiệm thế giới. Thay vì chờ đợi mệnh lệnh, các công cụ AI liên tục học hỏi, phân tích và dự đoán nhu cầu, mong muốn của con người. AI giờ đây có thể thực hiện nhiều nhiệm vụ, bao gồm đọc, viết, phân tích điểm mạnh và điểm yếu của con người, thậm chí AI còn có thể ảnh hưởng đến thông tin mà con người tiếp nhận. AI đã ảnh hưởng đến những gì con người học được, suy nghĩ, làm việc và phát ngôn.

Cường hóa được định nghĩa là quá trình nâng cao hoặc cải thiện một cái gì đó bằng cách cung cấp thêm các dữ kiện. Cho dù bạn có nhận ra hay không, bạn đã được "cường hóa" theo nhiều cách. Cụ thể như, bạn có thể nhớ bao nhiêu số điện thoại của bạn bè? Có lẽ không nhiều - nhưng bạn có thể sử dụng điện thoại thông minh để tăng cường bộ nhớ. Việc tăng cường AI xảy ra khi chúng ta sử dụng AI để mở rộng nhận thức, nâng cao khả năng phân biệt hoặc hành động của mình.

Nguyên tắc then chốt của cường hóa là áp dụng tư duy đa chiều. Nhà lãnh đạo được tăng cường AI là nhà lãnh đạo đa chiều, người mang đến những điều tốt đẹp nhất của cả tính con người và máy móc vào thực tiễn lãnh đạo của họ.

Ba phẩm chất cốt lõi của Lãnh đạo khi ứng dụng tăng cường AI

Theo quan điểm thần kinh học, hầu hết các mô hình nhận thức khoa học về trí óc của chúng ta đều có ba phẩm chất: Nhận thức, Phân biệt và Phản hồi. Trong bối cảnh làm việc với các nhà lãnh đạo và các công ty nhằm trau dồi khả năng lãnh đạo tốt, ba phẩm chất này được gọi là Nhận thức, Trí tuệ và Lòng trắc ẩn.

Nhận thức là khả năng cảm nhận của trí óc để quan sát các trải nghiệm nội tại và bên ngoài. Nhận thức sâu sắc về bản thân và người khác giúp các lãnh đạo điều hướng, xử lý các mối quan hệ phức tạp giữa các cá nhân và tổ chức với sự rõ ràng và nhận định sâu sắc hơn.

Trí tuệ là khả năng phán đoán của trí óc để đưa ra những quyết định sáng suốt bằng vốn hiểu biết thực tế và không bị giới hạn bởi bản ngã. Với kinh nghiệm, quá trình học hỏi và tư duy tích lũy, trí tuệ cho phép các nhà lãnh đạo đưa ra những quyết định cân bằng giữa lợi ích ngắn hạn và tính bền vững dài hạn cùng với các yếu tố đạo đức.

Lòng trắc ẩn là khả năng phản hồi của trí óc để tạo ra sự quan tâm chân thành,với mục đích mang lại lợi ích cho người khác và đóng góp vào lợi ích lớn lao hơn. Lòng trắc ẩn mang đến sự gần gũi giữa người lao động và lãnh đạo, đảm bảo rằng khi các nhà lãnh đạo quyết định, họ sẽ thực hiện theo cách giúp nhân viên cảm thấy được tôn trọng và coi trọng.

Các công trình trước đây và nghiên cứu hiện tại của nhóm nghiên cứu tại Potential Project đã cho thấy một cách thuyết phục rằng các nhà lãnh đạo có mức độ nhận thức, trí tuệ và lòng trắc ẩn cao có thể tạo ra nền tảng cho khả năng lãnh đạo tốt và cải thiện hiệu suất làm việc, mang lại trải nghiệm tốt hơn cho những người họ lãnh đạo.

Nhà lãnh đạo được cường hóa AI

Nhà lãnh đạo được AI "cường hóa" là người tích hợp việc sử dụng AI vào phong cách lãnh đạo của họ. Họ vừa được nâng cao ba phẩm chất cốt lõi của con người là nhận thức, trí tuệ và lòng trắc ẩn vừa tận dụng được những ưu điểm tốt nhất của  cả con người lẫn AI.

Đối với nhận thức, AI có tiềm năng to lớn trong việc tạo ra nội dung theo những cách thức và tốc độ mà con người không thể sánh được. Nhà lãnh đạo cường hóa nhờ AI là người có thể khéo léo cung cấp đúng ngữ cảnh cho những nội dung mà AI tạo ra.

Về mặt trí tuệ: trí tuệ được tôi luyện qua thấu hiểu, trải nghiệm, tư duy phản biện, quản lý cảm xúc, đồng cảm và các kỹ năng mềm khác. Nhờ vậy, con người có khả năng đặt ra những câu hỏi sâu sắc. AI lại xuất sắc trong việc cung cấp câu trả lời dựa trên khối lượng dữ liệu và thông tin khổng lồ. Nhà lãnh đạo cường hóa nhờ AI là người sử dụng trí tuệ để đặt ra những câu hỏi thấu đáo, đồng thời sáng suốt phân định các câu trả lời do AI cung cấp.

Cuối cùng, lòng trắc ẩn cho phép chúng ta hướng đến lợi ích của những người xung quanh với cách lãnh đạo bằng cả tấm lòng. Mặc dù không thể trực tiếp sở hữu lòng trắc ẩn nhưng AI có thể đóng góp đáng kể vào việc cung cấp kiến thức và hiểu biết từ hệ thống thuật toán. Nhà lãnh đạo cường hóa nhờ AI có thể tận dụng sức mạnh thuật toán của AI để phân tích khối lượng dữ liệu khổng lồ về nhân viên, từ đó mang đến sự ấm áp, chân thành và đầy tình người trong phong cách lãnh đạo của mình.

Hình 1. Nhà lãnh đạo được cường hóa nhờ AI (Nguồn: Potential Project)

Các nghiên cứu về sự kết hợp giữa con người và AI cho thấy những nhà lãnh đạo có nhận thức, trí tuệ và lòng trắc ẩn sẽ là những nhà lãnh đạo biết cách sử dụng tối đa sức mạnh của AI để mang lại hiệu quả cao trong công việc của mình. Họ xuất sắc trong việc đưa ra câu hỏi sâu sắc và biết chọn lọc những câu trả lời sáng suốt mà AI cung cấp. Họ là bậc thầy trong việc thấu hiểu về trái tim và tận dụng những hiểu biết sâu sắc từ các thuật toán của AI.

Lãnh đạo thời đại AI

Những nhà lãnh đạo có cả nhận thức, trí tuệ và lòng trắc ẩn là những người có đủ các điều kiện hoàn hảo để có những bước tiến về tương lai bằng cách cân bằng sức mạnh của AI và những phẩm chất của chính con người. Tỷ lệ phản hồi của những người cho rằng lãnh đạo của họ (người được đánh giá là có nhận thức, trí tuệ và lòng trắc ẩn) còn có các kỹ năng của nhà lãnh đạo được “cường hóa” nhờ AI được thể hiện ở hình dưới đây.

Hình 2. Nhà lãnh đạo sẵn sàng cho thời đại AI (Nguồn: Potential Project)

Sự xuất hiện của AI trong môi trường làm việc đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng. Giống như bất kỳ công cụ nào khác, AI có thể được sử dụng để mang lại lợi ích hoặc gây ra tác động tiêu cực. Nghiên cứu cho thấy AI có thể mở ra một kỷ nguyên mới cho lãnh đạo, nơi các nhà lãnh đạo tập trung xây dựng mối quan hệ và  mang lại những trải nghiệm ý nghĩa cho nhân viên. Theo Brandon Carson, Giám đốc đào tạo tại Starbucks đã từng khẳng định: "Trong thời đại AI, các nhà lãnh đạo sẽ là các mạch kết nối của con người trong công việc. Nhiệm vụ chính của họ sẽ là tạo ra những kết nối và trải nghiệm mang tính nhân văn trong suốt quá trình làm việc."

Tương lai chắc chắn sẽ gắn liền với AI. Để tận dụng tối đa tiềm năng của thời đại này, chúng ta cần phấn đấu trở thành những nhà lãnh đạo tốt hơn, được hỗ trợ và gia tăng năng lực bởi AI.

Lược dịch: Anh Thư

Tham khảo

Rasmus Hougaard và Jacqueline Carter. 6/6/2024. How AI Can Make Us Better Leaders. Trích dẫn 20/6/2024, https://hbr.org/2024/06/how-ai-can-make-make-us-better-leaders?ab=HP-hero-latest-text-2.